Podstawą medytacji jest Słowo Boże zawarte w Piśmie świętym. Przed rozpoczęciem medytacji należy wybrać sobie konkretny tekst biblijny, najlepiej z dnia. Przeczytać go uważnie kilka razy, aby poznać dobrze najpierw jego treść. Zastanowić się następnie, nad czym chciałbym się zatrzymać w tym tekście. Co mnie w nim uderza w sposób szczególny? Przez co czuję się przyciągany, a przez co odpychany?
Uświadomić sobie przez chwilę, że staję przed Bogiem, moim Stwórcą i Odkupicielem. Można wspomóc się pytaniem: - Jak Bóg dziś patrzy na mnie?
Prosić w krótkiej modlitwie Ducha Świętego o światło i moc do dobrego odprawienia medytacji: o głębokie zrozumienie Słowa Bożego oraz poznanie, w jaki sposób oświetla ono moje życie.
Ustalić miejsce, za pomocą wyobraźni, gdzie znajduje się to, co chcę uczynić przedmiotem medytacji. Wyobrażenie sobie miejsca ma służyć jako punkt orientacyjny (latarnia morska) podczas całego rozmyślania. W razie "zagubienia się" (oddalenia się myślą i sercem od przedmiotu medytacji) umiejscowienie rozważanej treści wydarzenia ma być pomocą w "odnalezieniu się". Wyobrażenie sobie miejsca będzie się zmieniać w zależności od danego przedmiotu medytacji. W medytacji także mogę spróbować utożsamić się z poszczególnymi bohaterami tekstu ewangelicznego. Pomoże mi to w dookreśleniu własnej postawy, myśli i uczuć.
Poprosić Pana Boga o owoc danego rozmyślania. Określi ona cel, który pragnie się osiągnąć.
Medytacja będąc modlitwą jest otwarciem całego człowieka, całej głębi osobowej na obecność i działanie zbawcze Boga. Konkretnie: chodzi o to, by z maksymalną uwagą nakierować wszystkie zmysły (zwłaszcza słuch i wzrok) a przede wszystkim duchowe zdolności (pamięć i rozum) na tekst ewangeliczny, który staje się moim udziałem, który jest moim „tu i teraz”. To zaktywizowanie i ukierunkowanie zdolności poznawczych obudzi głębię serca (zwykle mówimy o woli i o uczuciach).
Trzeba uważnie patrzeć i słuchać, by obiektywnie poznać Boże orędzie zawarte w medytowanym tekście biblijnym. Jaką prawdę przekazuje mi Bóg w tej perykopie? Zatrzymać swoją uwagę w szczególny sposób nad tym, co mnie uderza: nad tym, co mnie pociąga lub też co wydaje mi się trudne do przyjęcia. Uświadomię sobie, że jest to wezwanie samego Boga. Rozumiejące słuchanie, chociaż jest podstawą medytacji, to jednak nie jest ani jedyną ani najważniejszą jej aktywnością. Rozbudowanie samego słuchania i rozważania w medytacji groziłoby przeintelektualizowaniem naszej modlitwy.
Słowo Boże zawarte w Piśmie świętym jest zawsze objawione i przeznaczone dla konkretnego człowieka: poznana Prawda jest skierowana do mnie. Jakie zatem konsekwencje wynikają dla mnie z poznanej prawdy? W jaki sposób oświetla ona moje życie - całe moje życie: przeszłe, teraźniejsze i przyszłe? Osądzanie mojego życia w świetle Słowa Bożego winno być bardzo konkretne, tzn. Słowo Boże musi osądzić konkretne sytuacje i problemy mojego życia.
Moja odpowiedź polega na poddaniu się pewnym uczuciom budzącym się pod wpływem zetknięcia się mojego życia ze Słowem Bożym. Uczucia winny przeplatać całą medytację: uczucia miłości do Boga, dziękczynienia, żalu, prośby itd. O ile działania poznawcze winny być świadomie pobudzane, kierowane, a nawet ograniczane, o tyle w zakresie uczuć należy zachować się bardziej spontanicznie. W tym ostatnim działaniu nie chodzi jednak o sztuczne "produkowanie w sobie" uczuć, ale raczej o bezpośrednie wyrażenie przed Bogiem tego, co rodzi się we mnie pod wpływem oceniania mojego życia w świetle Słowa, Bożego. Ważne jest by uczucia były nazwane. W medytacji nie należy się spieszyć. Nie ilość wiedzy, ale wewnętrzne odczuwanie jest istotne.
Całą medytację należy zakończyć serdeczną, bezpośrednią rozmową z Bogiem. Rozmowę końcową, należy odbyć tak, jakby przyjaciel mówił do przyjaciela, albo sługa do pana swego, prosząc, o jaką łaskę, lub np. oskarżając się przed nim o jakiś zły uczynek, bądź zwierzając się ufnie ze swoich spraw i prosząc w nich o radę. Jest rzeczą pożyteczną zapisać sobie pewne refleksje, wnioski, które są owocem medytacji.